HR KernTalenten Loopbaancoaching Studiekeuze Burn-out Bore-out Bemiddeling Familiaal Zakelijk Conflictcoaching
Alkeys Talent
Ontwikkelingsgericht-Positief
Uitgesproken maatwerk
To the point-Onafhankelijk
De essentie is een gevoeliger zenuwstelsel waardoor prikkels en informatie diepgaander verwerkt worden.
​
Voor naar schatting 15-20% van de bevolking is hoogsensitiviteit de dagelijkse realiteit, ook al is de rest van de bevolking ' normaal' en willen normale mensen liefst dat je ook normaal doet en je je aanpast. Sensitiviteit is een continuüm. Volgens onderzoek zou 40% niet sensitief zijn, en bij 60% is er een gradueel verschil.
​
Sensitiviteit omvat intenser ervaren , voelen, waarnemen, opmerken, subtiliteiten ervaren, diepgang, intuïtie,...
De fijnste subtiliteiten zijn per definitie moeilijk of beperkt meetbaar met onze huidige instrumenten.
Het is dan ook moeilijk om sensitiviteit in een wetenschappelijke cultuur van " meten is weten " een juiste plaats te geven.
Dieptepsychologie past niet in onze huidige tijdsgeest en is nooit populair geweest om de eenvoudige reden dat de meerderheid er niet in geïnteresseerd is.
De meerderheid houdt het liever eenvoudig, zonder veel nuance of complexiteit.
​
HSP is geen ziekte of stoornis, wel een combinatie van eigenschappen, persoonlijkheidskenmerken door een subtieler zenuwstelsel.
​
Sensitiviteit wordt beschouwd als één van de zijnskenmerken van hoogbegaafdheid.
Sensitiviteit verwarren met zwakte of gepamper is een hardnekkig vooroordeel. Sommige media spelen hier ook op in en kunnen onbewust het vooroordeel versterken.
​
De verharding in de wereld ( door financiële crisis, keiharde concurrentie, marketing, Angelsaksische invloeden, ..) maakt dat de wereld voor personen met HSP lastiger is geworden.
Digitaliseringsprocessen en algoritmen zijn niet neutraal en werken in de praktijk vooral ' one size fit's all' in de hand.
​
Zachte waarden zoals zorgvuldigheid, zorgzaamheid, respect, vertrouwen, samenwerking, oog voor het geheel, oog voor de ander, oog voor het algemeen belang en lange termijn, toewijding, oog voor kwaliteit, staan wereldwijd in de verdrukking.
​
Kwaliteit en kwantiteit zijn twee verschillende zaken. Dikwijls is het kiezen.
Snelheid en diepgang zijn eveneens twee kwaliteiten waartussen je meestal moet kiezen.
​
In discussies over burn-out wordt angstvallig gezwegen over prestatiedruk die menselijke relaties kapot maakt.
Economische logica en marketing maakt dat iedereen onder druk wordt gezet om de grenzen van de ander te overschrijden.
Patronen in de bedrijfswereld sijpelen helaas ook door in gezinsrelaties.
​
​
HSP kan op hersenscans vastgesteld worden.
Hersenen van hoogsensitieve personen reageren anders. Ze hebben een zenuwstelsel dat fijngevoeliger is.
Er komt meer informatie op een andere manier binnen, en deze informatie moet ook verwerk worden.
De informatieverwerking is sneller, uitgebreid, diepgaander, complexer.
HSP bestaat ook in de dierenwereld. In een kudde herten zijn er herten die enthousiast een nieuw veld inspringen, en anderen die onderzoeken of alles wel OK is , in het belang van de kudde.
Zij bewaken meer de veiligheid van de hele kudde.
In de plantenwereld zijn er paardenbloemen en orchideeën. Paardenbloemen groeien overal. Een orchidee zoekt een geschikt plaatsje.
​
Om van HSP te kunnen spreken is het noodzakelijk dat dit reeds als kind aanwezig is.
Hoogsensitiviteit dient onderscheiden te worden van hooggevoeligheid.
Hooggevoelige mensen reageren gevoeliger, wat het gevolg kan zijn van trauma's, ongunstige levensomstandigheden, opnieuw emotioneel getriggerd worden door een link van nieuwe feiten aan ongunstige herinneringen, enz.
Trauma's in de kindertijd kunnen een minder-optimale ontwikkeling tot gevolg hebben.
Trauma's die onvoldoende geheeld zijn, kunnen tot een verhoogde prikkelgevoeligheid leiden.
Trauma's kunnen leiden tot :​
-overprikkeling: overalert, prikkelbaar, boos, paniek
-onderprikkeling: verdoofd, lusteloos, somber, gevoelloos, uit contact
Mensen die neurodivers/neurodivergent zijn hebben dikwijls een opeenstapeling van " micro-trauma's" ervaren. Kleine vormen van afwijzing die zich opstapelen, waarbij mensen dikwijls niet begrijpen waarom het gebeurt.
​
Verschillende types
De HSP bestaat niet. Er bestaan onderling grote verschillen.
Wel zijn er veel gemeenschappelijke kenmerken.
De meerderheid is eerder introvert, 30% is extravert.
Sommigen hebben veel (fysieke) prikkels nodig, omdat ze zich snel vervelen en alles te saai wordt.
​
Sensitiviteit is een zijnskenmerk van hoogbegaafdheid.
Hoogbegaafden hebben veel meer uitdagingen nodig, zoeken veel complexiteit op.
Ze gaan vanuit hoogbegaafdheid informatie nog veel meer onderzoeken, " processen".
​
Het is een uitdaging om in die gevallen een goede balans te vinden tussen prikkels nodig hebben en prikkels doseren om geen overprikkeling te krijgen. Het is afwisselend gas geven en op de rem gaan staan.
​
​
​
Wat hebben personen met HSP nodig, en meer dan anderen?
- zelfkennis, weten wat HSP is, een handleiding om hiermee om te gaan, met de kansen en uitdagingen
- een goede omgeving opzoeken met een positieve mindset, zonder veel macht, strijd, conflictelementen, rambo's, bulldozers,...
- aanvaarding van HSP , ook als anderen het niet begrijpen en je wordt afgewezen
- je eigen behoeften erkennen ( en laten respecteren)
- tijdig grenzen aangeven
- juiste prioriteiten stellen
- behoefte aan echt contact
- mildheid
- aarding: in tuin werken, grondingstechnieken, in hier en nu leven, contact met de natuur ( zee, water, bergen,..), naar muziek luisteren
- velen hebben baat bij yoga, tai chi, qi gong, meditatie, ademhalingstechnieken, hartcoherentie, ...
- mentale ruimte ( vrijheid in je hoofd)
​
​
Veel oordelen en misverstanden
-De realiteit is dat veel dokters, psychiaters, psychologen opgeleid zijn zonder kennis van HSP, en dit niet past in hun DSM.
Misdiagnoses bij HSP-personen zijn eerder regel dan uitzondering.
Ook hoogbegaafden zijn dikwijls het slachtoffer van misdiagnoses.
HSP is moeilijker in gedrag te observeren, en vraagt meer inspanningen om verder te kijken dan de eerste indruk.
Het zit van binnen, zodat het moeilijker zichtbaar is voor anderen.
- Er wordt gemakkelijk een link gelegd met ' neuroticisme', problemen, losers: problemen zijn er vooral bij mensen die een moeilijke jeugd hebben gehad, waarbij ze geen ondersteuning kregen in hun manier van zijn.
Er zijn ook niet-sensitieve mensen die problemen hebben. Het verschil zien vraagt al behoorlijk wat vaardigheden.
- Het wordt als ' zwak ' gepercipieerd. Sensitieven kunnen even tijd nodig hebben om zichzelf te vinden. Een gezonde HSP kan speciale behoeften hebben. Dit wil nog niet zeggen dat zij gepamperd willen worden.
- De Amerikaanse cultuur is geobsedeerd door succes, en wordt er ook bij ons via gesofistikeerde marketing ingepompt.
Sterk zijn is dan de norm en kwetsbaarheid tonen wordt als zwak gezien. Willen we robotjes worden of blijven we mensen?
- Associaties met ' zweverigheid' ( dit kan bij sommigen een valkuil zijn, doorschieten in zweverigheid)
- negatief beladen woorden als introvert, verlegen, geremd, timide, ...
- ze worden soms als minder slim beoordeeld, (vooral de introverten) omdat ze niet op een podium staan te roepen.
Degenen die op een podium staan, zijn meestal mensen die graag op een podium staan. Ze kunnen heel slim zijn of niet.
​
​
Bronnen: o.a.
Eigen onderzoek en praktijkervaring
Elke Van Hoof, Hoogsensitiviteit, Lannoo 2018
Ilse Van Den Daele en Karin Nauwelaerts, Hoogsensitiviteit@work, Lannoo, 2017
Susan Marletta Hart, Leven met hooggevoeligheid, van opgaven naar gave, 2011
Elaine Aron, Hoogsensitieve personen, Hoe je overeind blijft als de wereld je overweldigt, 1996
"Overexcitabilities" uit de theorie van Dabrowski
​
​
Voordelen Sensitiviteit ( verschilt van persoon tot persoon)
- Neiging om complexiteit te zien en te onderzoeken
- Denken meer na en grondiger
- Oog voor verbinding, harmonie, het geheel ( eerder holistisch )
- Ze zijn voorzichtiger, pauzeren even vooraleer ze tot actie overgaan
- Zorgvuldigheid, opmerkzaamheid
- zorgzaam, toegewijd
- Oog voor kwaliteit in plaats van snel en veel
- een " zachte zijnskracht"
- Oog voor details, nuances, complexiteit
- Oog voor wijsheid, zingeving, levensvragen, existentiële vragen, wat is belangrijk en wat minder
- Van nature meer plichtsbewust, verantwoordelijk, loyaal, betrouwbaar, eerlijk, authentiek
- Meer oog voor het algemeen belang, oog voor risico's
- Meer non-verbale signalen opmerken
- Meer zicht op problemen en oplossingen ( de hersenen verwerken informatie diepgaander)
​
- Veel verbanden zien ( tussen verschillende vakgebieden)
- outside of the box denken, creativiteit, associatief denken
- Pioniers zijn meer dan gemiddeld HSP
- Meer dan gemiddeld disruptief denken
- Meer dan gemiddeld intuïtief: innerlijk weten dat verder gaat dan rationeel-logisch denken ( vermoedelijk deels gebaseerd op meer diepgaande verwerking), waarbij je soms niet goed rationeel kan verklaren waarom je handelt; gebruik andere kanalen dan het rationele
​
- rekening houden met anderen
- een luisterend oor bieden
- oog voor relaties, verbondenheid
- prosociaal gedrag: interveniëren vanuit eigen ongemak dat ook anderen ten goede komt op relationeel vlak
- meer reflecteren over relaties met zichzelf en relaties met anderen
​
Intens gevoelsleven, rijke innerlijke belevingswereld
Meer oog voor schoonheid , de natuur, kunst, de " kleine dingen des levens
​
Een deel kiest voor dienstverlenende beroepen: als adviseur, raadgever, strateeg, psycholoog, priester, helers ziener, therapeut, onderwijzer
Een deel kiest voor onderzoekende beroepen: wetenschappelijk onderzoekers, kwaliteitsbewakers, filosoof, expert
Een deel kiest voor creatieve beroepen als kunstenaar, muzikant, schrijver, filosoof, visionair,...
Een deel kan Ondernemen mits een goede bewaking van het aantal uren, een goede cultuur, met ondersteuning van een team
Een deel kan leidinggeven omdat ze oog hebben voor het geheel, duurzaam denken, denken op lange termijn, inspirerend en motiverend zijn. Of ze ook goede operationele managers zijn is afhankelijk van het al dan niet hebben van een kerntalent hiervoor.
​
Heel goed functioneren in optimale omstandigheden
​
Nadelen HSP
- De diepgaande verwerking van prikkels en informatie vraagt verwerkingstijd met als gevolg: mogelijk meer behoefte aan rust, slaap, stilte, afzondering, gezonde voeding, regelmaat … contact met de natuur
​
Meer last van negatieve prikkels met als gevolg
- Grotere behoefte om grenzen te stellen tegenover diegenen die grenzen overschrijden
- Meer last van conflicten en slechte sfeer op het werk of privé
- Moeilijker om gepast werk te vinden
- Meer behoefte aan zinvol werk
- Meer last van hoge werkdruk
- Meer last van nachtwerk, ploegendiensten
- Nogal wat sensitieven zoeken werk als zelfstandige of vrij beroep zodat ze hun werk kunnen aanpassen aan hun eigen tempo, de omstandigheden kunnen creëren waarin ze goed kunnen functioneren
- Stressgevoeliger: meer behoefte om dingen op eigen tempo te doen
- Meer last van hiërarchie, machtsstrijd, kantoorintriges, roddel, hypocrisie, oppervlakkigheid
- Grotere hormonale gevoeligheid: meer cortisolaanmaak , adrenaline
- Grotere waakzaamheid kan voor angstgevoelens zorgen, alertheid
- Groter risico op depressie, burn-out, CVS, angststoornissen, vooral in slechte omgeving, en als er in de kindertijd te weinig ondersteuning was
Het is belangrijk als kind om nog meer dan " gewone " mensen om beschermd te zijn, grenzen te stellen tegen destructieve omgevingen.
-Meer leeglopen in contact met negatieve persoon/omgeving
- vooral voor introverten probleem met grote groepen, drukke settings
- Grotere noodzaak om goede omgeving te zoeken of te creëren
​
​
Een minderheidsgroep met als gevolg:
- Grote druk om aan te passen aan de norm ( extravert, actief, snel,..)
- Onbegrip van omgeving en te weinig waardering, vooral voor introverten
- Gevoelige kinderen/volwassenen kunnen minder populair zijn ( vooral introverte)
- Minder zelfvertrouwen ( sterk afhankelijk van omgeving en de mate waarin het kind door ouders werd gewaardeerd)
- veel vooroordelen met termen als verlegen, geremd, introvert
- gedrag kan als " zwak " gepercipieerd worden
​
​
Overlevingsmechanismen, copingstrategieën, zijn ook voor hen een realiteit, vooral als ze zich niet bewust zijn van wat er aan de hand is
- Op momenten dat ze overprikkeld zijn kunnen ze ongepast reageren, ontploffen, zodat agressie ook niet vreemd is voor hen
- Sensitieven kunnen onder druk van een ongunstige omgeving hun aard erg onderdrukken, met reacties die heel destructief kunnen zijn voor zichzelf of de omgeving
- Ze kunnen als overlevingsmechanisme 'sensitief' manipuleren in de stijl van Machiavelli.
​
Vanuit mijn conflictexpertise heb ik geleerd dat je de keuze hebt om de schuld op anderen te blijven steken of zelf verantwoordelijkheid op te nemen voor je welzijn. Het is een traject van bewust worden, persoonlijke groei, ... Het vraagt helaas inspanningen...
Er zijn gelukvogels die het van thuis uit meegekregen hebben om goed voor zichzelf te zorgen, met oog voor anderen en hierin een juiste balans te vinden.
​
Hoe communiceer je over HSP?
Tegenover naasten kan je expliciet praten over HSP.
Tegenover anderen kan je praten over de kwaliteiten die je concreet hebt, en de behoeften die je hebt.
Zo horen anderen, niet-HSP-ers, wat voor hen relevant is, zonder dat ze het ganse verhaal moeten horen.
Er zijn nogal wat vooroordelen, misverstanden.
Het is belangrijk om zaken zo concreet mogelijk te benoemen om verwarring en misinterpretaties te vermijden.
Zo creëer je een win-win.
Anderen weten wat ze concreet kunnen doen om jou te helpen.
Anderen die concreet horen wat jij nodig hebt, zullen gemakkelijker geneigd zijn om dit concreet te doen, zonder dat zij daar over moeten gaan nadenken. Die tijd en kennis ontbreekt meestal.
Als je het hen gemakkelijk maakt zullen je wensen sneller ingevuld worden.